NEYROXIRURGIYADA KRANIOSEREBRAL TRAVMA OQIBATLARI: IXTISOSLASHTIRILGAN TIBBIY YORDAM STANDARTLARI

Аннотация

Kirish. Kranioserebral travmalar (KST) dunyo bo‘ylab o‘lim va nogironlikning asosiy sabablaridan biri bo‘lib qolmoqda. Neyroxirurgik yordamning cheklanganligi, ayniqsa kam resursli hududlarda, bemorlarning vaqtida davolanishiga to‘sqinlik qilmoqda. Shuning uchun, mahalliy shifoxonalarda umumiy jarrohlar tomonidan o‘tkazilgan neyroxirurgik aralashuvlar samaradorligini baholash dolzarb masaladir.

Materiallar va usullar. Tadqiqot retrospektiv bo‘lib, Samarqand Davlat Tibbiyot Universitetining Neyroxirurgiya bo‘limida 2022–2024 yillar davomida KST tashxisi bilan davolangan 130 nafar bemorni qamrab oldi. Ularning 42 nafari konservativ davo, 54 nafari kraniotomiya, 34 nafari kranioplastika olgan. Tadqiqotda travma mexanizmlari, klinik belgilar, Glazgo koma shkalasi (GKSH) bo‘yicha baholash, kompyuter tomografiyasi (KT) va magnit-rezonans tomografiyasi (MRT) asosida tasviriy natijalar tahlil qilindi.

Natijalar. Tadqiqotda o‘rtacha va og‘ir KST holatlarida tez va to‘g‘ri tashxis qo‘yish, travma og‘irligini baholashda GKSHdan foydalanish, shuningdek, yuqori xavfli belgilar asosida neyroimaging zarurligini aniqlash muhimligi ko‘rsatildi. Mahalliy shifoxonalarda umumiy jarrohlar tomonidan o‘tkazilgan aralashuvlar, to‘g‘ri bemor tanlangan taqdirda, neyroxirurgiya markazlaridagi natijalar bilan taqqoslanadigan darajada bo‘lishi mumkinligi aniqlangan. Bolalarda yashirin simptomatika va kattalarga nisbatan farqli klinik ko‘rinishlar tasdiqlandi.

Xulosa. KSTni boshqarishda erta tashxis va to‘g‘ri baholash hal qiluvchi ahamiyatga ega. Neyroxirurgik yordamga kirish imkoniyati cheklangan hududlarda umumiy jarrohlarning shoshilinch aralashuvi, tegishli klinik qaror vositalari va tasviriy tekshiruvlar yordamida, bemorlar uchun ijobiy natijalar bilan yakunlanishi mumkin. KSTga ega bemorlarni samarali boshqarish uchun ko‘p tarmoqli yondashuv, resurslardan oqilona foydalanish va uzoq muddatli monitoring zarur.